ขอขอบคุณรูปภาพจาก Internetโคลงสุภาษิตนฤทุมนาการ
พระราชนิพนธ์พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว
ที่มา : หนังสือบทละครเรื่อง เงาะป่า และ ประชุมโคลงสุภาษิต
สุภาษิตนฤทุมนาการ
กิจ ๑๐ ประการที่ผู้ประพฤติยังไม่เคยเสียใจ
๐ บัณฑิตวินิจแล้ว แถลงสาร สอนเอย
ทศนฤทุมนาการ ชื่อชี้
เหตุผู้ประพฤติปาน ดังกล่าว นั้นนอ
โทมนัสเพราะกิจนี้ ห่อนได้เคยมี ฯ
๑. เพราะทำความดีทั่วไป
ทำดีไป่เลือกเว้น ผู้ใด ใดเฮย
แต่ผูกไมตรีไป รอบข้าง
ทำคุณอุดหนุนใน การชอบ ธรรมนา
ไร้ศัตรูปองมล้าง กลับซ้องสรรเสริญ ฯ
๒. เพราะไม่พูดร้ายต่อใครเลย
เหินห่างโมหะร้อน ริษยา
สละส่อเสียดมารษา ใส่ร้าย
คำหยาบจาบจ้วงอา- ฆาตขู่ เข็ญเฮย
ไปหมิ่นนินทาป้าย โทษให้ผู้ใด ฯ
๓. เพราะถามฟังความก่อนตัดสิน
ยินคดีมีเรื่องน้อย ใหญ่ไฉน ก็ดี
ยังบ่ลงเห็นไป เด็ดด้วน
ฟังตอบสอบคำไข คิดใคร่ ครวญนา
ห่อนตัดสินห้วนห้วน เหตุด้วยเบาความ ฯ
๔. เพราะคิดเสียก่อนจึงพูด
พาทีมีสติรั้ง รอคิด
รอบคอบชอบแลผิด ก่อนพร้อง
คำพูดพ่างลิขิต เขียนร่าง เรียงแฮ
ฟังเพราะเสนาะต้อง โสตทั้งห่างภัย ฯ
๕. เพราะงดพูดในเวลาโกรธ
สามารถอาจห้ามงด วาจา ตนเฮย
ปางเมื่อยังโกรธา ขุ่นแค้น
หยุดคิดพิจารณา แพ้ชนะ ก่อนนา
ชอบผิดคิดเห็นแม้น ไม่ยั้งเสียความ ฯ
๖. เพราะได้กรุณาต่อคนที่ถึงอับจน
กรุณานรชาติผู้ พ้องภัย พิบัติเฮย
ช่วยรอดปลอดความกษัย สว่างร้อน
ผลจักเพิ่มพูนใน อนาคต กาลแฮ
ชนจักชูชื่อช้อน ป่างเบื้องประจุบัน ฯ
๗. เพราะขอโทษบรรดาที่ได้ผิด
ใดกิจผิดพลาดแล้ว ไป่ละ ลืมเลย
หย่อนทิฐิมานะ อ่อนน้อม
ขอโทษเพื่อคารวะ วายบาด หมางแฮ
ดีกว่าปดอ้อมค้อม คิดแก้โดยโกง ฯ
๘. เพราะอดกลั้นต่อผู้อื่น
ขันตีมีมากหมั้น สันดาน
ใครเกะกะระราน อดกลั้น
ไป่ฉุนเฉียบเฉกพาล พาเดือด ร้อนพ่อ
ผู้ประพฤติดั่งนั้น จักได้ใจเย็น ฯ
๙. เพราะไม่ฟังคำคนพูดเพศนิทาน
ไป่ฟังคนพูดฟุ้ง ฟั่นเฝือ
เท็จและจริงจานเจือ คละเคล้า
คือมีดที่กรีดเถือ ท่านทั่ว ไปนา
ฟังจะพาพลอยเข้า พวกเพ้อรังควาน ฯ
๑๐. เพราะไม่หลงเชื่อข่าวร้าย
อีกหนึ่งไป่เชื่อถ้อย คำคน ลือแฮ
บอกเล่าข่าวเหตุผล เรื่องร้าย
สืบสอบประกอบจน แจ่มเท็จ จริงนา
ยังบ่ด่วนยักย้าย ตื่นเต้นก่อนกาล ฯ
๐ ข้อความตามกล่าวแก้ สิบประการ นี้นอ
ควรแก่ความพิจารณ์ ทั่วผู้
แม้ละไป่ขาดปาน โคลงกล่าว ก็ดี
ควรระงับดับสู้ สงบบ้างยังดี ฯ
- จบโคลงสุภาษิตนฤทุมนาการ -
โคลงสุภาษิตนฤทุมนาการ
พระราชนิพนธ์พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว
ที่มา : หนังสือบทละครเรื่อง เงาะป่า และ ประชุมโคลงสุภาษิต
