- กลอนเพลงยาว -
กลอนเพลงยาว หรือ เพลงยาว เป็นคำประพันธ์ประเภทกลอนชนิดหนึ่ง สามารถแต่งให้ยาวสั้นขนาดไหนก็ได้แล้วแต่ความต้องการ เนื้อหาอาจเป็นลักษณะเชิงเกี้ยวพาราสีรำพึงรำพันถึงความรัก ฝากรัก เฉกจดหมายรักเขียนหากันระหว่างชายหญิง (ที่เรียกว่าเล่นเพลงยาวกัน) หรืออาจเป็นเรื่องอื่นเรื่องใดตามแต่ผู้เขียนจะจะพรรณา ไม่จำเป็นต้องเป็นเรื่องความรักเสมอไป ลักษณะการเขียน กฎเกณฑ์ สัมผัส และเสียงท้ายวรรคเหมือนกลอนสุภาพทุกประการ ต่างกันเพียงรูปแบบเฉพาะ ๒ ประการ ดังนี้
๑) การขึ้นต้น (ดูผังด้านบนประกอบ)
กลอนเพลงยาวนั้น บทแรกจะต้องขึ้นต้นด้วยกลอนวรรคที่ ๒ (วรรครับ) เสมอ ดังที่หลวงธรรมาภิมณฑ์ (ถึก จิตรกถึก) บอกไว้ในประชุมลำนำฯ ว่า “โดยโบราณาจารย์บัญญัติไว้ว่า เพลงยาวให้นับคี่ บทสักวาให้นับคู่” ทำให้กลอนเพลงยาวนั้น บทแรกจะมีเพียง ๓ วรรคเท่านั้น เพราะไม่มีวรรคที่ ๑ (วรรคสดับ) ส่วนบทต่อ ๆ ไปก็ให้มี ๔ วรรคแต็มตามบัญญัติปกติ เรื่อยไปจนกระทั่งจบสำนวนความที่ต้องการพรรณา จำนวนคำในแต่ละวรรคอยู่ระหว่าง ๗ - ๙ คำเป็นพื้น (ในผังแสดงไว้แบบ ๘ คำ)
๒) การจบ
วรรคสุดท้ายของกลอนเพลงยาวนั้น ต้องจบคำสุดท้ายของวรรค ด้วยคำว่า "เอย" เสมอ (ที่เรียกกันว่า ลงเอย นั่นเอง)
00000000000000000000000000000000000000000
- ตัวอย่างคำประพันธ์ “กลอนเพลงยาว” บางส่วน -
- เพลงยาวเจ้าฟ้าธรรมธิเบศร -
๐ ปางพี่มาดหมายสมานสุมาลย์สมร
ดั่งหมายดวงหมายเดือนดารากร อันลอยพื้นอำพรโพยมพราย
แม้นพี่เหิรเดินได้ในเวหาศ ถึงจะมาดก็ไม่เสียซึ่งแรงหมาย
มิได้ชมก็ภอได้ดำเนิรชาย เมียงหมายรัศมีพิมานมอง
นี่สุดหมายที่จะมาด สุมาลย์สมาน สุดหาญ ที่จะเหิร เวหาศห้อง
สุดคิด ที่จะเข้า เคียงประคอง สุดสนองใจสนิทเสน่ห์กัน
โอ้แต่นี้นับทวีแต่เทวศ จะต้องนองชลเนตรกันแสงศัลย์
จะแลลับเหมือนหนึ่งดับเดือนตะวัน เมื่อเลี้ยวเหลี่ยมสัตภัณฑ์ยุคุนธร
ยิ่งคะนึงยิ่งนานจะเหนภักตร์ ฉวยฉุดรักแล้วจะทอดฤไทยถอน
ไม่เหนกำม์ว่าจะนำให้ไกลกร ไม่เหนรักว่าจะรอนให้แรมโรย
............ ฯลฯ ............
อันสาราบำราศบำรุงคิด จาฤกไว้โดยสุจริตสาร
พยายามตามสัตย์ปัติญาณ ภอแจ้งการที่กำม์ในกายเอย ฯ
(เจ้าฟ้าธรรมธิเบศร์ (เจ้าฟ้ากุ้ง))
- เพลงยาวถวายโอวาท -
๐ ควรมิควรจวนจะพรากจากสถาน
จึงเขียนความตามใจอาลัยลาน ขอประทานโทษาอย่าราคี
ด้วยขอบคุณทูลกระหม่อมถนอมรัก เหมือนผัดพักตร์ผิวหน้าเป็นราศี
เสด็จมาปราศรัยถึงในกุฎี ดังวารีรดซาบอาบละออง
ทั้งการุญสุนทราคารวะ ถวายพระวรองค์จำนงสนอง
ขอพึ่งบุญมุลิกาฝ่าละออง พระหน่อสองสุริย์วงศ์ทรงศักดา
ด้วยเดี๋ยวนี้มิได้รองละอองบาท จะนิราศแรมไปไพรพฤกษา
ต่อถึงพระวะษาอื่นจักคืนมา พระยอดฟ้าสององค์จงเจริญ
อย่ารู้โรคโศกเศร้าเหมือนเขาอื่น พระยศยืนยอดมนุษย์สุดสรรเสริญ
มธุรสชดช้อยให้พลอยเพลิน จะต้องเหินห่างเหทุกเวลา
............ ฯลฯ ............
ควรมิควรส่วนผลาอานิสงส์ ซึ่งรูปทรงสังวรรัตน์ประภัสสร
ให้สี่องค์ทรงมหาสถาวร ถวายพรพันวษาขอลาเอย ฯ
(สุนทรภู่)
- เพลงยาวสำนวนชาย -
๐ ผจงสารเสาวเลขเอกใบศรี
ขอเชิญโฉมชื่นใจในวาที หนึ่งมณีเนาวรัตน์จำรัสเรียง
สวาทหวังวรนุชวิสุทธิ์ศักดิ์ เอาความรักร้อยต่างสังวาลย์เสียง
เห่ถนอมกล่อมน้องประคองเคียง ชื่นสำเนียงเสน่หามาลัยกลอน
ถึงโดยคำมิได้คมคารมหลวง ก็สู้ตวงสัตยาอ่าอักษร
สัจจังจิตเจิมประจักษ์ทุกวรรคตอน พิมพาภรณ์เพียงสุพรรณแผ่นบรรยง
ขอเชิญเนตรสบเนตรสังเกตบ้าง อย่าเมินหมางไมตรีที่ประสงค์
ขอเชิญคำตอบคำที่จำนง อย่าผิดหลงว่าลวงล่วงล้ำเลย
ฤๅจำเพาะพ้องเล่ห์บุพเพผล ส่วนกุศลส่งแล้วแก้วพี่เอ๋ย
จึงขวัญคล้อยลอยโพยมให้ชมเชย หวนระเหยหอมเย็นมิเว้นยาม
............ ฯลฯ ............
ขอชื่นจิตพิศวาสอย่าคลาดแคล้ว ชื่นเพลงแก้วโกสินทร์ปิ่นโกสีย์
เฉลิมรัชนวราชฉัตรบุรี ฝากสารนี้ถนอมไว้ แนบใจเอย ฯ
(คําหยาด :เนาวรัตน์ พงษ์ไพบูลย์)
- เพลงยาวตำนานหวย ของนายกล่ำ -
๐ นิทานนี้มีเมื่อพระศาสนา
พระปิ่นเกศเสฏโฐในโลกา อตีตาล่วงแล้วได้สองพัน
สองร้อยกับเจ็ดสิบแปดปี เดือนยี่โดยยังสังขยัน
เป็นศุกรปักเขในเหมันต์ ในปีนั้นมะแมว่าแท้จริง
ราษฎรเปรมปรีดิ์ไม่มีทุกข์ แสนสนุกสบายทั้งชายหญิง
ทั้งพระเณรเถรน้อยพลอยประวิง ดีฉันจิ่งจดจี้มาชี้แจง
พึ่งริรักเรียนรู้พระครูสอน ไม่ชาญกลอนชื่อกล่ำทำแถลง
ไว้อ่านเล่นเย็นใจพอได้แรง ให้จะแจ้งเรื่องรู้แก่กุมาร
จึงยกข้อต่อติดคิดขยาย ไว้สืบสายจนลูกตลอดหลาน
ให้รู้แท้แน่จิตพิสดาร โดยนิทานสำคัญไว้มั่นคง
............ ฯลฯ ............
ดีฉันจนอยู่เหมือนคนจักขุบอด ลงบ่นออดตกอับกลับสถุล
ถ้ามีทรัพย์ญาติจะนับเข้าจูงจุน ส่งเสี่ยงบุญแล้วฉันทุกวันเอย ฯ
(ประชุมเพลงยาวภาคพิเศษ)
- เพลงยาวเจ้าพระ -
๐ ขอนอบนบเคารพบาทพระจอมเศียร
ซึ่งผนวชในพรหมพรตกำหนดเพียร จงทรงเรียนทางปราชญ์ชาติกระวี
กระหม่อมเล่าเผ่าพงศ์หินชาติ จะหมายมาดคู่พรหมไม่สมศรี
ด้วยเป็นไพร่จะให้ตอบพระวาที บาระมีเปนที่ยิ่งยังกริ่งครัน
แม้นพระไทยใคร่ทรงดำรงเรื่อง ที่ข้องเคืองโปรดให้อไภยฉัน
ด้วยกลอนตอบชอบผิดต้องติดพัน ซึ่งโทษทัณฑ์อนุญาตให้ขาด เอย ฯ
(ของนายนาก ถวายเจ้าพระพระองค์ที่ ๓)
บ้านกลอนน้อยลิตเติลเกิร์ล
- Black Sword -
(หมู มยุรธุชบูรพา)
•
กลับสู่หน้า สารบัญ กลอน คลิก •
กระโดดสู่ห้องเรียน กาพย์ คลิก •
กระโดดสู่ห้องเรียน โคลง คลิก •
กระโดดสู่ห้องเรียน ฉันท์ คลิก •
กระโดดสู่ห้องเรียน ร่าย คลิก •
กระโดดสู่ห้องเรียน กลอนกลบท คลิก •
กระโดดสู่ห้องเรียน โคลงกลบท คลิก •
กระโดดสู่ห้องศึกษา ภาพโคลงกลบท คลิก 