พันธุ์ไม้ป่าปลูก ณ วัดรัตนวนาราม จ .ตราด ๓. มะค่าโมง
กลอนกลบท สะบิ้งสะบัด
๑...ตรุป่าตรุปองแพงหล้า"มะค่าโมง"
ยะยิ่งยะโยง"พะยูง,ไม้สัก"ศรี
ระบุระบือสำคัญมั่นทวี
จะชัดจะชี้"ถูกคุกคาม"ระวัง
๒...ก็ยืนก็หยั่งสูงพรั่งยิ่สิบเมตร
พินิตพิเนตเนื้อแข็งแกร่งทนขลัง
ตริ กฏตริเกณฑ์ตัดลิดอย่าปิดบัง
ระแวดระวังก่อนแล้แปรรูปวอน
๓...อุบัติอุบาทเอเชียตะวันตก
ระเหินระหกเฉียงใต้ไทยกระฉ่อน
ละเว้นละว่างภาคใต้ไม่มีจร
เพราะชอบเพราะชอนเจาะแดดแสงแผดพาน
๔...ลำต้นลำตรงแตกกิ่งยิ่งขนคลุม
ก็สีก็สุมน้ำตาลกรานแดงฉาน
เจาะแกนเจาะกลางใบสามสิบเซนต์ดาล
ประเทืองประทานใบย่อยกลอยตรงกัน
๕...ผกาผกายดอกช่อจ่อปลายกิ่ง
ระยับระยิ่งดอกแดงแจงมหันต์
ละเมียดละมุนกลีบรองมองเขียวครัน
ประชุมประชันบานชุมกุมภ์-มีนา
๖...ผิผลผิผองฝักยาวยี่สิบเซนต์
จะเปรียบจะเป็นเขียวเครือเมื่ออ่อนหา
ลุแก่ลุแกร่งมิถุ-สิงหามา
ระดะระดาเมล็ดดำคล้ำแจง
๗...เพาะกล้าเพาะแกล้มเมล็ดดีเด็ดสุด
เจาะรอเจาะรุดแช่น้ำฉ่ำปลูกแผลง
ริปลูกริปรับกล้าจวบขวบปีแจง
เหมาะย้ายเหมาะแยงพื้นที่ชี้ถาวร
๘...จำเริญจำรัสต่อปีชี้ช้าเพิ่ม
จะสูงจะเสริมสองเมตรพิเศษขอน
ขยายขยับรอบวงลำต้นทอน
สิหยาดสิหย่อนหนึ่งเซนต์ต่อปีเป็น
๙...ตริตัดตริแต่งต้นงามสามสิบปี
จะมาดจะมีลวดลายสีสวยเห็น
ผิมากผิมายตาล-แดงรอบวงเน้น
ก็ดีก็เด่นสวยใสไม้อื่นนา
๑๐...ประโยชน์ประยุกต์มะค่าฝักอ่อนคุณ
ก็ต้มก็ตุ๋นจุนเจือทานเหมาะหา
เมล็ดเมลืองแก่กลั้วคั่วกินมา
มิชักมิช้าเปลือกไซร้ใช้การดี
๑๑...พิศิษฐ์พิเศษเมล็ดดิบต้มเดือด
จะชาญจะเชือดอาเจียรเบียนเบารี่
ผิเปลือกผิปลื้มต้มเดือดแก้บิดมี
ก็เปรมก็ปรีดิ์คลี่รักษ์บริดสีดวง
๑๒...ก็ยาก็เยี่ยมท้องเสียหยุดเพลียสั่ง
ระยานระยั้งยาถ่ายพยาธิ์ส้วง
มิเว้นมิว่างผิวหนังพองทั้งปวง
ลิเบี่ยงลิบ่วงรักษาคลาแผลดี
๑๓...เลาะเปลือกเลาะเปลีอยมิเฉื่อยฟอกหนังด้วย
จะโชติจะช่วยรวยเลิศเกิดสุขี
ผงาดผง่านเนื้อไม้ใช้นานปี
ก็หน่ายก็หนีความชื้น,มอด,เชื้อรา
๑๔...นิยมนิยามนำไม้ไสพื้นบ้าน
เพราะทนเพราะทานแกร่งกรายลายไม้ฝา
ประดิษฐ์ประดอยเครื่องเรือนเกลื่อนแต่งพา
ระดาษระดางามเยื้อนบ้านเรือนเรา
๑๕...ระวังระไวมะค่าอย่าใช้เกิน
มิเพลิดมิเพลินปลูกเพิ่มเติมเฉลา
สำนึกสำเหนียกปกปักรักษ์ให้เพรา
ก็เร่งก็เร้าลูกหลานสราญรมย์ ฯ|ะ
แสงประภัสสร
มะค่าโมง=ชื่อวิทยาศาสตร์ Afzelia xylocarpa ,ชื่อสามัญ Black rosewood, Pod mahogany
สถานะการอนุรักษ์ ของมะค่าโมง=ถูกคุกคาม (threatened species) ตามบัญชีแดง ของ IUCN (Red list of International Union for Conservation of Nature) อยู่ในระดับใกล้สูญพันธุ์ (EN, Endangered species) เป็นระดับความเสี่ยงขั้นสูงต่อการสูญพันธุ์จากที่อาศัยตามธรรมชาติ
มะค่าโมง=เป็นไม้หวงห้ามประเภท ก.ได้แก่ ไม้พะยูง,ไม้สัก,ไม้กระพี้ตราควาย,ไม้ชิงชัน,ไม้ยาง เป็นไม้ที่ไม่ว่าจะขึ้นอยู่ ณ ที่ใดในประเทศไทย แม้แต่ในที่ดินของตนเอง ก่อนจะกระทำการใด(เช่น ตัด,ฟัน,โค่น,เลื่อย,ถอน,ขุด) ต้องยื่นขออนุญาตต่ออำเภอ หรือสำนักงานทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมจังหวัดในท้องที่ก่อน จึงจะดำเนินการได้ ฝ่าฝืนมีโทษจำคุก 1-20 ปี และถูกปรับตั้งแต่ ๕๐,๐๐๐ - ๒,๐๐๐,๐๐๐ บาท (ความข้อนี้ ภายหลังได้มีพระราชกฤษฎีกา ประกาศ ไม้หวงห้ามที่ปลูกในที่ดินของตนเอง ถ้าจะตัดก็ให้ทำได้โดยไม่ต้องขออนุญาตกับทางการ แต่ถ้าเป็นไม้หวงห้ามเกิดในป่า ก็ยังคงเดิม)
(ขอบคุณเจ้าของภาพจาก อินเทอร์เน๊ต)
