ร่ายสุภาพ

      ร่ายสุภาพ  ร่ายแบบนี้นิยมแต่งกันแพร่หลายมาจนบัดนี้  เช่นเดียวกับโคลงต่าง ๆ ที่นิยมแต่งกันทั้งหลายในสมัยนี้

    ๑.  รูปแบบของร่ายสุภาพ   (ดูผังด้านบนประกอบ)

          ร่ายสุภาพ   -  ร่ายสุภาพนั้น  บทหนึ่งจะมี ๕ วรรคขึ้นไป  (เพราะหากมีเพียง ๓ หรือ ๔ วรรค ก็จะเป็นโคลงสองหรือโคลงสามสุภาพ)  และแต่ละวรรคจะมีวรรค ๕ คำเสมอกัน  แต่งไปจนจบจะกี่วรรคก็ตาม       และเมื่อจะจบนั้น  ให้จบโดยเอาโคลงสามสุภาพ^คลิกหรือโคลงสองสุภาพ ^คลิกเข้ามาปิดท้ายเสมอ (ในส่วนนี้หากเกรงสับสนก็เพียงดูให้เป็นตามผังร่ายที่แสดงไว้เท่านั้นเอง)

    ๒.  การรับ-ส่ง สัมผัส

            การรับส่งสัมผัสระหว่างวรรคของร่ายสุภาพนั้น  คำสุดท้ายของวรรคหน้า  ส่งสัมผัสสระไปยังคำที่  ๑  ๒  หรือ ๓  คำใดคำหนึ่งก็ได้ของวรรคต่อไป

            และคำที่ส่งและรับสัมผัสกันระหว่างวรรคนั้น  ต้องส่งและรับด้วยคำชนิดเดียวกัน   คือ   หากส่งด้วยคำสุภาพ (ไม่มีรูปวรรณยุกต์) ก็ต้องรับด้วยคำสุภาพ   หากส่งด้วยคำรูปวรรณยุกต์เอกก็ต้องรับด้วยคำเอก   และส่งด้วยคำรูปวรรณยุกต์โทก็ต้องรับด้วยคำโท   เชื่อมกันเสมอไปเช่นนี้จนจบ

    ๓.  คำสร้อย   (ดูผังด้านบนประกอบ)

            คำสร้อยของร่ายสุภาพนั้น  สามารถเติมได้อีก ๒ คำที่ท้ายบทตอนจบ  ซึ่งเป็นอย่างสร้อยโคลง ^คลิกทั่วไป  หรือจะเติมแทรกสลับวรรคทุกวรรคไปก็ได้


ตัวอย่างคำประพันธ์
(ที่เน้นสีน้ำเงินตัวเอน คือ  ส่วนจบบทที่ปิดท้ายด้วยโคลงสองสุภาพ
หากนับวรรคก่อนหน้าอีกหนึ่ง ก็คือโคลงสามสุภาพดังกล่าวมาแล้ว)

           - ร่ายสุภาพ - (อย่างไม่มีสร้อย)
              (ลิลิตหล้ากำสรวล : กานติ ณ ศรัทธา)

                ยกยุบลบัญญัติ  ตามประวัติศาสตร์สลด  รินเมืองรดเมืองสลัว  หมอกมัวเหมือนดั่งแสร้ง  เมืองอันแล้งเลอเกียรติ  มากเสนียดการเมือง  บ่มแค้นเคืองประชาราษฏร์  จึงประกาศโกรธเกรี้ยว  เข้าเข่นเคี้ยวเผด็จการ  ขึ้นขบมารเผด็จโกง  อันระโยงระยางพวก  โดยสะดวกเผด็จกิน  วันหนึ่งดินเผด็จศึก  คนคะคึกทุ่มท้า  ผองถ่อยถอยร่อยล้า  เรียบแล้หลีกหนี ฯ

           - ร่ายสุภาพ - (อย่างมีสร้อยท้ายบท)
              (ลิลิตนิทราชาคริต : พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว)

                สรวมสวัสดิวิไชย  เกริกกรุงไกรเกรียงยศ  เกียรดิปรากฎขจรขจาย  สบายทั่วแหล่งหล้า  ฝนฟ้าฉ่าชุ่มชล  ไพสพผลพูลเพิ่ม  เหิ่มใจราษฎร์บำเทิง  รื่นเริงรัฐมณฑล  สกลราชอาณาเขตร  ประเทศสยามชื่นช้อย  ทุกข์ขุกเขญใหญ่น้อย  นาศไร้แรงเกษม  โสดเทอญ ฯ


           - ร่ายสุภาพ -
             (ลิลิตตะเลงพ่าย : กรมพระปรมานุชิตชิโนรส)

           เสร็จเสาวนีย์สั่งสนม เนืองบังคมคำราช พระบาททันนิทรา จวนเวลาล่วงสาง พื้นนภางค์เผือดดาว  แสงเงินขาวขอบฟ้า  แสงทองจ้าจับเมฆ รังสีเฉกฉายฉัน  ไก่แก้วขันเจื้อยแจ้ว ดุเหว่าแหว้วเสียงใส  จึ่งบรมไทธิราช  .......ฯลฯ.......  แสงวิเชียรช่อช่วง  ธำมรงค์ร่วงรุ้งพราย  รายนพรัตน์ชัชวาล  เครื่องอลงการโอ่อ่า  งามสง่าขัตติเยศ  พระแสดงเดชผังผาย  กุมแสงกรายกรนาด  ยุรยาตรอย่างไกรสร  จากศีขรคูหา  ลีลายังวังราช  ไหว้บัวบาทบิตุรงค์  ขอลาองค์ท่านไท้  ไปเผด็จดัสกรให้  เหือดเสี้ยนศึกสยาม  สิ้นนา ฯ

           - ร่ายสุภาพ - (อย่างมีสร้อยสลับวรรค)
             (ลิลิตตำนานพระร่วง : หลวงอรรถเกษมภาษา)

           เดโชผินผะผ้าย แลนา  หว้ายแหวกพุ่มดุ่มเดิน แลนา  ปีนขึ้นเนินพลันพลัด แลนา  ตัดข้ามบ่อตกโพล่ง แลนา  ทางเตียนโล่งล้มพวบ แลนา  เหนี่ยวไม้ยวบหยุบหัก แลนา  พักเหนี่อยนั่งหนามยอก แลนา  เดินลัดตรอกตรอกตัน แลนา  กลับหลังพลันไผ่ลัด แลนา  สารพัดแปลกเป็นไป  ขอมขื่นไคลไป่งด  อดทนเปรียบสัตว์ป่า  ฝ่าระกำลำบาก    .......ฯลฯ.......  ยุงริ้นโหมแห่กัด  ปัดเท่าปัดฤๅหนี  วีเท่าวีฤๅจาง  พางเพียงใจจักขาด  ปิ้มปานอาตม์จักอ่อน  ผ่อนแต่พอหายเหนื่อย  พักพอเมื่อยบรรเทา  พลันเดินเดาโดยเพียร  จวนเจียนจนหนทาง  ลางแห่งตนจักม้วย  แต่ไป่สังเกตด้วย  เดชเหี้ยมเหิมใจ  นักแล ฯ

           หมายเหตุ :  ควรสังเกตว่าโคลง ๒ สุภาพ, โคลง ๓ สุภาพ และร่ายสุภาพมีข้อบังคับแบบเดียวกัน ต่างแต่จำนวนวรรคเท่านั้น คือ

     ๑)   โคลง ๒ สุภาพ^คลิก  มี ๒ บาท ๓ วรรค
     ๒)   ถ้าเติมข้างหน้าโคลง ๒ เข้าอีกวรรคหนึ่งเป็น ๔ วรรค (๓ บาท) และส่งรับกันอย่างร่ายก็เรียกว่าโคลง ๓ สุภาพ^คลิก
     ๓)    และถ้าเติมข้างหน้าโคลง ๓ เข้าอีกสักกี่วรรคก็ตาม  และส่งรับกันอย่างร่ายดังกล่าวแล้วก็เรียกว่า ร่ายสุภาพทั้งนั้น


อ้างอิง
- ไวยากรณ์ไทย ภาคฉันทลักษณ์ : พระยาอุปกิตศิลปสาร
- ประชุมลำนำ ประมวลตำรากลอนกานต์ โคลงฉันท์ : หลวงธรรมาภิมณฑ์ (ถึก จิตรกถึก)

          บ้านกลอนน้อยลิตเติลเกิร์ล
          - Black Sword -
           (หมู มยุรธุชบูรพา)
                              
                                    • กลับสู่หน้า สารบัญ ร่าย  ^คลิก
                                    • กระโดดสู่ห้องเรียน กาพย์ ^คลิก
                                    • กระโดดสู่ห้องเรียน กลอน ^คลิก
                                    • กระโดดสู่ห้องเรียน โคลง ^คลิก
                                    • กระโดดสู่ห้องเรียน ฉันท์  ^คลิก
                                    • กระโดดสู่ห้องเรียน กลอนกลบท ^คลิก
                                    • กระโดดสู่ห้องเรียน โคลงกลบท ^คลิก
                                    • กระโดดสู่ห้องศึกษา ภาพโคลงกลบท ^คลิก